Wat je moet weten over schermtijd bij kinderen

schermtijd bij kinderen

Toen ik nog een klein Folkertje was, zat ik uren achtereen voor de buis. Ik keek naar Telekids, Cartoon Network, Nickelodeon en alle andere zenders waar tekenfilms te vinden waren.Ā  Mocht er niks leuks zijn, dan zwiepte ik de Nintendo aan en kon ik lekker verder met het staren naar de televisie. Uiteraard kwam ik ook wel eens buiten (onder lichte dwang) maar ik denk niet dat ik overdrijf als ik zoā€™n 3 tot 5 uur per dag tv keek of computerspelletjes aan het spelen was.

Ik heb altijd gedacht dat het ook allemaal niet zoveel kwaad kon. Want ondanks de vele uren beeldscherm, is het met mij best goed gekomen. OkƩ, ik heb nog steeds de slechte gewoonte om te lang achter beeldschermen te zitten maar over het algemeen heb ik er weinig aan overgehouden. Zelfs geen vierkante ogen.

Maar toen werd ik vader en moest ik opeens gaan nadenken over schermtijd bij mijn eigen kinderen. Mijn eerste neiging was om er niet te moeilijk over te doen. Zelf heb ik er ook weinig aan over gehouden dus het zal allemaal wel niet zoveel kwaad kunnenā€¦toch?

Uit onderzoek blijkt

Helaas is dat niet het geval. Als opvoedcoach heb intussen enorm veel gelezen en geleerd over alles en nog wat over opvoeding en de ontwikkeling van kinderen. En regelmatig komen er dan ook onderzoeken voorbij over schermtijd bij kinderen en wat dat met ze doet.

Zo las ik laatst de resultaten van een onderzoek van de Universiteit Utrecht over taalontwikkeling bij kinderen in coronatijd. Het blijkt dat kinderen in die periode taalachterstand hebben opgelopen omdat ze te weinig echt contact hadden mensen. En in dat onderzoek staat dat overmatig TV kijken er misschien ook een factor in heeft gehad. Want jonge kinderen leren taal vooral door interactie met mensen. Samen praten, voorlezen of zingen is essentieel voor hun woordenschat en taalbegrip. Door kinderen voor een scherm te zetten, is die interactie weg. Ze horen misschien wel nieuwe woordjes, maar als er geen interactie is, leren ze er dus veel minder van. Onderzoek laat dan ook zien dat kinderen die veel tijd doorbrengen voor een scherm minder snel nieuwe woorden leren dan kinderen die in plaats daarvan met hun ouders liedjes zingen of met hun vriendjes kletsen.

Ongevoelig worden door TV kijken

Naast taal is er is nog iets dat kinderen oppikken van interactie met anderen. En dat is het aanleren van sociale en emotionele vaardigheden. Een kind dat de hele tijd is afgeleid door een beeldscherm zal minder goed zijn in contact maken met mensen, minder goed zijn in het herkennen van emoties en uiteindelijk zelf ook minder emotie tonen. Kinderen die dus constant tv kijken, kunnen dus echt apathisch en ongevoelig worden voor anderen.

Oei. Dat laatste is best wel heftig. En als ik naar mezelf kijk, dan herken ik dat ook wel. Ik heb best moeite met het tonen van emoties en dat is iets waar ik ook best aan heb moeten werken. Ik dacht eerst altijd dat dat kwam omdat er bij ons thuis niet echt gepraat werd over emoties (wat zeker niet heeft bijgedragen) maar misschien komt het wel door het TV kijken en het gebrek aan interactie. Ā 

Te veel prikkels

Na aanleiding van dit inzicht ben ik verder op onderzoek gegaan, en het blijkt dat schermtijd ook kan zorgen voor overprikkeling. Beelden op schermen zijn vaak fel en snel bewegend en dat kan zorgen aan een soort van overbelasting van het brein. Dat merk je vooral net na de schermtijd als kinderen zich dan opeens heel erg vervelen of juist super hyperactief gaan doen. Ook concentratieproblemen en moeite hebben met het verwerken van hun emoties zijn hier symptomen van. Dat komt dus omdat hun hersenen even net iets teveel info hebben gekregen en niet zo goed weten hoe ze dat moeten verwerken.

Jonge hersenen hebben rust en voorspelbaarheid nodig om zich goed te ontwikkelen. En dat proces wordt verstoord door een bak aan prikkels die hun hersencapaciteit overspoelt. En hoe langer een beeldschermsessie, hoe heftiger het effect.

Je kinderen even voor de tv zetten als ze druk zijn of wanneer je als ouder behoefte hebt aan rust, kan dus precies voor het tegenoverstelde zorgen.

Arjan Lubach had vorig jaar nog een stukje over Peuter TV in zijn programma waarin dit ook aan bod komt. Zeker de moeite waard om eens te bekijken.

Maar dat is niet alles

Er zijn nog een paar belangrijke nadelen die ik even wil noemen. Zo is aangetoond dat tv kijken en computerspelletjes spelen verslavend is. Schermen activeren het beloningssysteem in het brein. Dit maakt ze heel aantrekkelijk, maar dat kan ook problematisch worden. Want als je direct het gevoel hebt dat je beloont wordt door naar een scherm te kijken, dan heb je als kind minder snel de neiging om iets te gaan doen waarbij de beloning niet meteen komt. Waarom zou je gaan tekenen, buitenspelen of op een andere manier creatief gaan doen als je dan niet meteen dat prettige gevoel krijgt?

Daar komt nog eens bij dat kinderen bij schermtijd alles kant en klaar voorgeschoteld krijgen. Zeker bij TV kijken, krijgen ze het verhaal, de beelden, de actie. Ze bedenken niks zelf, hoeven niet te fantaseren en worden niet uitgedaagd om oplossingen zoeken. Buitenspelen, bouwen met blokken of rollenspellen, stimuleert deze vaardigheden veel meer.

En heb je een kind dat moeilijk slaapt? Ook dat kan komen door schermtijd. Dit komt door het blauwe licht van schermen, dat de aanmaak van melatonine (het hormoon dat je helpt in slaap te vallen) onderdrukt. En als ouders weten we allemaal dat te weinig slapen direct effect heeft op je stemming, je concentratie en je leervermogen.

schermtijd bij kinderen (2)

Zijn er ook voordelen?

Ja, die zijn er wel zeker. En dan heb ik het niet over het voordeel voor ouders om even een half uurtje je handen vrij te hebben als je kind tv kijkt (wat af en toe best wel heel fijn is). Als je schermtijd bewust en niet te vaak inzet, dan kan het best een waardevolle toevoeging zijn voor je kind. Er zijn genoeg programmaā€™s waar kinderen iets van kunnen leren. Zeker als je die samen met je kind kijkt en bespreekt wat je ziet. Op die manier maak je er wat meer quality time van. En heb je die belangrijke interactie.

Vergeet ook niet dat TV kijken of een spelletje doen ook echt een vorm van ontspanning kan zijn. Waar wij af en toe behoefte hebben aan even niks doen, zo geldt dat ook voor je kind.

Moet je schermtijd verbieden?

Nu ik alle nadelen en voordelen op een rijtje heb gezet, kan ik helaas maar Ć©Ć©n conclusie trekken: schermtijd is slechter dan ik dacht. Maar we leven nu eenmaal in een wereld waarbij we constant met schermen en bewegende beelden geconfronteerd worden. Het is een onderdeel van onze manier van leven geworden. Het verbieden van schermtijd is in mijn ogen dan ook niet realistisch want je kunt er simpelweg niet omheen.

Maar we kunnen wel proberen om het wat in te perken. Want de meeste nadelen treden pas op als er te lang tv gekeken wordt. Wat is te lang? Ik zou het volgende aanbevelen:

  • Babyā€™s tot 18 maanden: Geen schermtijd. Misschien een keer videobellen met opa en oma maar probeer schermen zoveel mogelijk te vermijden.
  • Kinderen van 18 maanden tot 2 jaar: Ook hier zou ik eigenlijk geen tv aanbieden maar als je het toch doet dan maximaal een halfuur per dag. Probeer dat dan samen met je kind te doen zodat er interactie is.
  • Kinderen van 2 tot 5 jaar: Maximaal een half uur tot 1 uur per dag en dan ook weer zoveel mogelijk samen.
  • Kinderen van 6 jaar en ouder: Maximaal een uur tot anderhalf uur per dag. Zorg voor duidelijke afspraken met je kind en let er op dat ze ook regelmatig andere dingen doen zoals naar buiten gaan, bordspelletjes spelen of knutselen.
schermtijd bij kinderen (3)

De muntjes methode

Wat wij in huize De kleine lama hebben verzonnen om er voor te zorgen dat onze kinderen niet te veel schermtijd krijgen, is de muntjes methode. Onze dochters krijgen elke zondagochtend gezamenlijk 10 muntjes. In ons geval zijn dat houten munten van Grapat maar het kan in principe alles zijn. Ā Een munt staat gelijk aan een half uur schermtijd. Ze mogen zelf bepalen wanneer ze een muntje ā€œbetalenā€ voor schermtijd en waar ze deze voor gebruiken: tv kijken of een spelletje spelen. Daar hebben zij zelf de controle over en daar doen we dan ook niet moeilijk over. Maarā€¦op is op.

Deze methode werkt voor ons erg goed. De meiden weten namelijk dat ze zuinig aan moeten doen want ze hebben maar 5 uur schermtijd in de week. Ze geven dus vrijwel nooit meer dan Ć©Ć©n of soms twee munten per dag uit en overleggen hier samen over. En als de muntjes op zijn voordat ze nieuwe krijgen, dan accepteren ze dat ook. De kracht ligt er in dat ze zelf verantwoordelijk zijn en dat wij niet voor ze bepalen wanneer en hoelang ze mogen kijken.

Onze dochters waren 8 en 5 toen we ermee begonnen. In het begin was het even lastig en er waren onderling vaak discussies over het wel of niet inzetten van een muntje. Maar we zijn nu zoā€™n anderhalf jaar verder en we merken echt een enorm verschil. Er is vrijwel geen gezeur meer over schermtijd en ze zijn veel meer echt samen aan het spelen. Lekker knutselen of vadertje en moedertje spelen (of hondje en baasje) in plaats van tv kijken.

Let er wel op dat je de muntjes niet gaat gebruiken als straf of beloning. Ze krijgen altijd 10 munten op zondagochtend en dat worden er niet meer of minder op basis van hun gedrag. Ik ben sowieso geen voorstander van straffen en belonen maar dat lees je in mijn volgende blog.

De waardering van www.dekleinelama.nl bij WebwinkelKeur Reviews is 9.7/10 gebaseerd op 4520 reviews.